CMATI

Dentro do espazo litoral, os portos constitúen unha das máis antigas testemuñas da relación entre a sociedade e esta contorna E é que, precisamente, foi nesta franxa onde se implantaron históricamente as instalacións necesarias para utilizar o mar como medio de transporte e como recurso aproveitable, fundamentalmente, para a pesca. De modo que, así entendidos, a orixe deste ámbito remóntanse á prehistoria e, ao longo do tempo, foise ampliando e adquirindo complexidade para irse acomodando a requirimentos funcionáis cada vez máis particulares.

Esa compoñente funcional, xunto coa aplicación de solucións técnicas específicas para as instalacións portuarias e as construcións que se implantan nelas, deron lugar, en moitos casos, a unhas áreas ñas que a compoñente visual e estética non sempre foi un criterio reitor.

Galicia non se entende sen a súa costa nin sen as súas zonas portuarias. Os portos forman parte da nosa fronte litoral, nuns casos como peza senlleira e dominante da fachada urbana, noutros, como elementos máis discretos, pero igualmente relevantes na conformación paisaxística de todo este conxunto. Pola súa directa participación no nacemento de moitas das nosas cidades e vilas e pola súa significativa influencia na evolución presente e futura daquelas, os espazos portuarios merecen unha especial atención en termos de integración paisaxística. Así o demostra o tratamento singular recollido tanto no Plan de ordenación do litoral, aprobado en 2011, como na normativa de paisaxe, en concreto, ñas Directrices de paisaxe, aprobadas en 2020.

É por iso que esta guía elaborouse coa intención de dar un paso máis nesa consideración da paisaxe na ordenación e uso dos espazos portuarios. Para tal fin, pártese dunha consideración sobre a relación entre a paisaxe e os portos, onde tamén se analizan anteriores experiencias nesta materia. O contido material organizase en tres apartados principáis. No primeiro deles realízase unha caracterización dos portos de Galicia, no relativo ás súas condicións de integración e relación coa paisaxe, diferenciándose catro tipoloxías: peiraos e ramplas, pequeños portos, portos mixtos e portos especializados. No seguinte apartado, recóllense un conxunto de criterios base para a integración paisaxística. Finalmente, a guía inclúe un catálogo de boas prácticas, particularizadas en cinco exemplos (Caión, Vilanova de Arousa, Malpica, Porto do Son e Corme), que poden servir de referencia para outras actuacións futuras.

Elaborouse en estreita colaboración con Portos de Galicia, coa finalidade de que poida resultar útil para na aplicación de pautas e medidas orientadas a integrar adecuadamente na paisaxe novas inten/encións, así como a mellorar, cando fose necesario, a calidade escénica destes senlleiros espazos. Por todo isto, o meu agradecemento para todas aquelas persoas que fixestes posible este documento de tanta valía e parabéns polo magnífico resultado. Guías como esta son unha aposta polo fermosismo da nosa Comunidade.

Ángeles Vázquez Mejuto

Conselleira de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda